Vắc-xin Covid-19 có tác dụng trên chủng mới không? | Wellbeing

BS Nguyễn Hoàng Nguyên | Điều phối Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống

Tổ chức Giáo dục sức khỏe Wellbeing

Vắc-xin Covid-19 bắt đầu được tiêm diện rộng trên thế giới vào tháng 12/2020 tại Nga. Từ đó đến nay, rất nhiều nước đã thực hiện kế hoạch tiêm chủng trên diện rộng, có thể kể đến là Anh, Mỹ, Israel… Tuy nhiên, biến chủng mới của Covid-19 ở Nam Phi (B.1.351) hay ở Anh (B1.1.7) với tốc độ lây lan cao đã đặt ra một thách thức cho vắc-xin Covid-19 thời điểm hiện tại. Liệu vắc-xin Covid-19 có tác dụng trên chủng vi rút mới không? Chúng ta hãy tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

1. Vắc-xin Covid-19 hiện tại có đặc điểm gì?

Vắc-xin Covid-19 trên thế giới hiện nay được sản xuất dựa trên 3 cơ chế chính:

Vắc-xin mARN: mARN là một vật chất di truyền của vi-rút, khi được tiêm vào cơ thể nó sẽ khởi động quá trình sản xuất ra một chuỗi protein mới. Chính chuỗi protein mới này sẽ kích hoạt quá trình đáp ứng miễn dịch của cơ thể mà không gây ra một phản ứng nguy hiểm nào. Như vậy, cơ thể sẽ vừa sản xuất kháng nguyên (chuỗi protein mới) và sản xuất kháng thể chống lại kháng nguyên này.

Vắc-xin protein: vi-rút SARS-CoV-2 sẽ được tách thành các chuỗi protein, sau đó các chuỗi protein này sẽ được tiêm vào cơ thể. Khi đi vào cơ thể, các chuỗi protein của vi-rút sẽ được nhận diện và kích hoạt hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể. Như vậy, cơ thể sẽ vừa sản xuất kháng thể chống lại kháng nguyên, vừa tạo ra trí nhớ miễn dịch để chống lại vi-rút nếu bị xâm nhập

Vắc-xin véc-tơ: sử dụng vi-rút sống đã bị làm yếu mang trong mình vật chất di truyền của vi-rút SARS-CoV-2 (vi-rút véc-tơ) để tiêm vào cơ thể. Các vật chất di truyền này khi vào cơ thể sẽ được tế bào tổng hợp thành các protein mới. Các protein này sẽ kích hoạt quá trình miễn dịch của cơ thể. Khác với vắc-xin mARN, vắc-xin véc-tơ sẽ mô phỏng sự lây nhiễm của vi-rút giống trong tự nhiên.

2. Vắc-xin Covid-19 có tác dụng trên biến chủng hay không?

Vắc-xin Covid-19 có tác dụng trên biến chủng hay không là câu hỏi làm đau đầu giới khoa học khi lần lượt xuất hiện những biến chủng có khả năng lây lan nhanh B.1.351 (ở Nam Phi) hay B.1.1.7 (ở Anh). Một nghiên cứu công bố trên tạp chí New England Journal of Medicine cho thấy rằng vắc-xin hiện tại của Pfizer-BioNTech vẫn có khả năng tạo miễn dịch chống lại các biến thể SARS-CoV-2 mới. Cho dù tỷ lệ tiêu diệt biến thể vi-rút Nam Phi chỉ đạt 2/3 so với chủng vi-rút Corona cũ nhưng điều này là đủ để cơ thể có thể tạo ra đáp ứng miễn dịch chống lại bệnh Covid-19. 

Một hãng vắc-xin khác là Moderna cũng đã công bố kết quả nghiên cứu rằng có sự giảm phản ứng với biến chủng B.1.351 nhưng mức giảm không đủ để làm mất hiệu quả bảo vệ của vắc-xin. Cả hai loại vắc-xin trên đều sử dụng cơ chế mARN.

Như vậy theo các kết quả nghiên cứu, chúng ta có thể yên tâm rằng nếu được tiêm đủ 2 liều vắc-xin thì cơ thể sẽ có khả năng chống lại các biến chủng của SARS-CoV-2.