Tiêu hóa thức ăn ở miệng – hoạt động thú vị của cơ thể (phần 1)| Wellbeing

BS Nguyễn Hoàng Nguyên | Điều phối Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống

Tổ chức Giáo dục sức khỏe Wellbeing

Bắt đầu ở miệng, thức ăn sẽ được nhào trộn với nước bọt và đưa xuống thực quản. Ở thực quản, dưới sự tác động của các sóng cơ học, thức ăn sẽ được vận chuyển xuống dạ dày.

1. Quá trình tiêu hóa thức ăn ở miệng gồm hoạt động gì?

Hệ tiêu hóa của cơ thể bao gồm các ống và tuyến tiêu hóa. Ống tiêu hóa trải dài từ miệng, thực quản rồi đến dạ dày, ruột non, ruột già và cuối cùng là hậu môn. Các tuyến tiêu hóa của cơ thể bao gồm tuyến nước bọt, tuyến tụy ngoại tiết (bài tiết dịch tụy), gan (bài tiết mật). Quá trình tiêu hóa sẽ bắt đầu ở miệng với các hoạt động cơ học như sự nhai và sự nuốt. Hoạt động bài tiết đầu tiên sẽ là quá trình bài tiết nước bọt.

2. Sự nhai diễn ra như thế nào?

Nhai lá quá trình sử dụng răng cửa đề cắt thức ăn, răng hàm để nghiền nhỏ thức ăn. Các cơ nhai sẽ hoạt động cùng với nhau để làm cho hai hàm răng của chúng ta khít lại (cắn răng). Quá trình nhai diễn ra như sau: Thức ăn được đưa vào miệng sẽ ức chế các cơ nhai, dẫn đến hàm dưới trễ xuống và làm cơ hàm này bị căng. Sau khi các cơ hàm co lại, hai hàm răng sẽ khít lại, ép thức ăn tạo thành các viên. Sau đó thức ăn lại tiếp tục ức chế các cơ nhai, làm cho hoạt động này lặp đi lặp lại.

Quá trình nhai rất quan trọng với sự tiêu hóa. Nếu không có quá trình nhai, các men tiêu hóa chỉ tác dụng ở bề mặt của thức ăn. Việc nghiền thức ăn thành các mảnh, phân tử nhỏ hơn giúp cho thức ăn được nhào trộn với nước bọt để vận chuyển dễ dàng mà không làm tổn thương các cơ quan tiêu hóa. Sự nhai còn quan trọng với thức ăn là rau, củ hay quả vì quá trình này giúp phá vỡ màng cellulose bọc xung quanh, cơ thể tiêu hóa và hấp thu các thành phần dinh dưỡng ở trong màng bọc này.

3. Sự nuốt là gì?

Nuốt được chia làm 3 giai đoạn vừa có ý thức vừa tự động. Đây là một động tác có cơ chết phức tạp.

Giai đoạn nuốt có ý thức xảy ra khi thức ăn được đặt trên lưỡi, lưỡi sẽ cử động lên trên và ra sau để đẩy thức ăn vào họng.

Giai đoạn nuốt thức ăn ở họng là giai đoạn nuốt không có ý thức. Thức ăn kích thích vào vòm hòng, tạo ra các tín hiệu thần kinh để khởi động quá trình nuốt ở hòng. Quá trình này bắt đầu bằng việc đóng lỗ mũi sau để tránh thức ăn đi vào khoang mũi. Sau đó họng thu nhỏ để hạn chế các thức ăn quá lớn đi vào. Nắp khí quản được đóng vào để ngăn thức ăn di chuyển vào đường thở. Thực quản giãn ra kết hợp với các ở ở thành họng co lại và tống thức ăn vào thực quản. Quá trình này diễn trong 1 đến 2 giây. Khi nuốt, trung tâm nuốt sẽ ức chế trung tâm hô hấp.

Giai đoạn thực quản có nhiệm vụ chủ yếu là đưa thức ăn từ họng đến dạ dày nhờ các sóng nhu động. Thời gian để thức ăn có thể đi từ họng đến dạ dày mất khoảng 8 đến 10 giây. Nếu chúng ta đứng ăn thì thức ăn sẽ di chuyển nhanh ơn (chỉ mất khoảng 5 – 8 giây) do có tác dụng của trọng lực. Khi thức ăn đến gần dạ dày, cơ thắt dạ dày thực quản sẽ giãn ra để thức ăn đi vào trong dạ dày. Bình thường cơ này sẽ luôn co để tránh sự trào ngược thức ăn từ dạ dày lên thực quản.

Để nắm rõ hơn các kỹ năng sơ cứu trong các tình huống khẩn cấp, bệnh thường gặp, quý độc giả có thể tham khảo thêm thông tin tại các Khoá học từ Wellbeing: Tại Đây