Dịch
Say nắng - Những nguy cơ không ngờ| Wellbeing
Nguyễn Thị Hiên| Điều phối Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống
Tổ chức Giáo dục sức khỏe Wellbeing
Say nắng là một tình trạng đe dọa tính mạng xảy ra khi nhiệt độ cơ thể đạt đến 400C hoặc cao hơn. Say nắng có thể được gây ra bởi nhiệt độ cao, môi trường, bởi hoạt động thể chất căng thẳng hoặc do các điều kiện khác mà nâng cao nhiệt độ cơ thể. Dù nguyên nhân, cần chăm sóc y tế ngay lập tức để ngăn ngừa tổn thương não, suy cơ quan hoặc tử vong.
1.Nguyên nhân của say nắng là gì?
Khi con người lao động hoặc di chuyển quá lâu dưới thời tiết nắng nóng, nhất là buổi trưa (11h -14h), nhiều tia nắng mặt gay gắt sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy (tương ứng với vùng hành tủy của não bộ) một cách liên tục khiến trung tâm điều hòa thân nhiệt của cơ thể sẽ bị chấn động, làm rối loạn việc điều hòa thân nhiệt kèm theo hiện tượng mất nước cấp của cơ thể.
Do đó, say nắng thường cho biểu hiện bệnh nặng ngay từ đầu, có thể xuất hiện nhiều dấu hiệu thần kinh sớm khi bị say nắng, rất rõ tổn thương có thể hồi phục hoặc không thể hồi phục.
Một số trường hợp bị say nắng có thể có tụ máu dưới màng cứng và trong não.
2.Say nắng có những triệu chứng nào?
Say nắng được thể hiện qua rất nhiều triệu chứng khác nhau:
Thân nhiệt cao:Một nhiệt độ cơ thể 400C hoặc cao hơn là dấu hiệu chính của say nắng.
Thiếu mồ hôi: Say nắng bởi thời tiết nóng, làn da sẽ cảm thấy nóng và khô khi chạm vào. Tuy nhiên, trong say nắng do việc tập luyện vất vả, làn da thường cảm thấy ẩm.
Đỏ ửng da: Làn da có thể chuyển sang màu đỏ như tăng nhiệt độ cơ thể.
Thở nhanh:Thở có trở nên nhanh và nông.
Tim đập nhanh: Mạch có thể tăng đáng kể vì stress nhiệt, đặt một gánh nặng to lớn vào tim để giúp làm mát cơ thể.
Nhức đầu: Có thể gặp nhức đầu đập rộn ràng theo nhịp tim.
Các triệu chứng thần kinh: Có thể có cơn co giật, mất ý thức, đi vào hôn mê, ảo giác, hoặc khó khăn nói hoặc hiểu biết những gì người khác đang nói.
Cơ chuột rút hoặc yếu kém: Cơ bắp có thể cảm thấy đau hoặc co thắt trong giai đoạn đầu của say nắng, nhưng sau đó có thể đi cứng nhắc hoặc mềm nhũn.
3. Cách xử trí với nạn nhân bị say nắng
Làm mát ngay tức thì và hỗ trợ chức năng các cơ quan;
Đưa bệnh nhân ra khỏi môi trường nóng, cởi bỏ quần áo, chuyển tới nơi bóng râm, lên xe mát hay nhà mát;
Hỗ trợ đường thở, hô hấp, tuần hoàn bằng đặt đường truyền tĩnh mạch, thở oxy, thông khí hỗ trợ nếu có chỉ định;
Làm mát tức thì bằng bất kỳ phương tiện gì sẵn có nhưng chuyển ngay vào viện nếu nghi ngờ say nắng say nóng;
Áp nước ấm trên người bệnh nhân sau đó dùng quạt để tăng quá trình bốc hơi;
Áp gói nước đá lên người bệnh nhân vùng cổ, nách, bẹn;
Chuyển bệnh nhân bằng xe điều hoà hoặc mở cửa sổ.
4.Các biến chứng thường gặp do say nắng
Một biến chứng có thể có của say nóng là sốc, đó là một điều kiện gây ra bởi một sự mất mát đột ngột của lưu lượng máu. Các dấu hiệu của sốc bao gồm huyết áp rất thấp, môi và móng tay màu xanh và da mát lạnh. Sốc có thể làm hỏng bộ phận cơ thể nếu nó không được điều trị nhanh chóng.
Nếu không hành động nhanh chóng về các triệu chứng khác của say nắng, có thể chết hoặc trải nghiệm thiệt hại cho bộ não hoặc cơ quan quan trọng khác. Để đối phó với say nắng, các cơ quan này sưng phù lên, và nếu không làm mát nhiệt độ cơ thể một cách nhanh chóng, thiệt hại từ sưng này có thể là vĩnh viễn
5. Dự phòng say nắng
Mặc dù say nắng là nghiêm trọng, có thể dễ dàng ngăn chặn nó. Để ngăn ngừa bất kỳ bệnh tật liên quan đến nhiệt, khi trời nóng nhớ:
Mang quần áo nhẹ và rộng: Mặc quần áo quá mức hoặc quần áo chặt chẽ sẽ không cho phép cơ thể làm mát bằng cách cho phép mồ hôi bay hơi.
Tìm kiếm một môi trường mát:Một cách tốt để bắt đầu làm mát là có được một môi trường mát hơn, giống như một tòa nhà có máy lạnh hoặc một bóng mát.
Uống nhiều chất lỏng:Uống nước sẽ giúp mồ hôi cơ thể và duy trì nhiệt độ cơ thể bình thường.
Hãy thận trọng với loại thuốc nhất định:Một số thuốc có thể ảnh hưởng đến khả năng của cơ thể giữ nước. Chúng bao gồm thuốc thu hẹp các mạch máu (vasoconstrictors), điều chỉnh huyết áp bằng cách ngăn chặn adrenaline (chẹn beta), loại bỏ cơ thể của muối và nước (lợi tiểu), làm giảm các triệu chứng tâm thần (thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống loạn thần), hoặc các loại thuốc mà hành động như chất kích thích (chất kích thích và ma túy).
Tránh bên trong một chiếc xe hơi nóng: Khi ánh nắng mặt trời, nhiệt độ trong xe có thể tăng hơn 11 C chỉ trong 10 phút. Không bao giờ để trẻ em hoặc bất cứ ai khác trong một chiếc xe đậu trong thời tiết nóng cho bất kỳ khoảng thời gian.
Tránh các hoạt động vất vả ở nhiệt độ cao: Tốt nhất không nên tập thể dục hoặc làm bất kỳ hoạt động vất vả trong thời tiết nóng, nhưng nếu phải, theo các biện pháp phòng ngừa và phần còn lại thường xuyên ở một nơi mát mẻ. Cố gắng lên lịch tập thể dục, lao động thể chất cho các bộ phận làm mát trong ngày, chẳng hạn như buổi sáng sớm hoặc buổi tối. Đi nghỉ giải lao và bổ sung thêm chất dịch trong thời gian đó sẽ giúp cơ thể điều chỉnh nhiệt độ.
Bôi kem chống nắng khi ra ngoài trời nắng
Để nắm rõ hơn các kỹ năng sơ cứu trong các tình huống khẩn cấp, bệnh thường gặp, quý độc giả có thể tham khảo thêm thông tin tại các Khoá học từ Wellbeing: Tại Đây
Xem thêm:
Say nóng-Những nguy cơ không ngờ
Say nắng và say nóng - Chớ nên nhần lẫm
