Khớp và sự vận động linh hoạt của cơ thể (phần 1) | Wellbeing

BS Nguyễn Hoàng Nguyên | Điều phối Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống

Tổ chức Giáo dục sức khỏe Wellbeing

Hai hoặc nhiều xương liên kết với nhau tại các khớp. Dựa vào cấu tạo, khớp sẽ được chia làm khớp sợi, khớp sụn và khớp hoạt dịch. Nếu dựa vào mức độ hoạt động, các khớp lại được chia thành khớp bất động, khớp bán động và khớp động. Trong bài này, chúng ta sẽ tìm hiểu theo cách phân loại các khớp dựa vào cấu tạo

1 Khớp sợi

Loại khớp này thường không có hoặc có ít cử động giữa các xương tiếp khớp. Các xương được giữ rất chặt với nhau bằng các mô liên kết. Khớp này có ba loại là đường khớp, khớp chằng và khớp răng – huyệt răng. 

Đường khớp là kiểu liên kết điển hình giữa các xương sọ với nhau. Các xương sọ nằm rất sát nhau và chỉ có một lớp mô mỏng để liên kết xương.

Khớp chằng có ở xương cẳng tay (liên kết giữa xương trụ và xương quay), xương cẳng chân (liên kết giữa xương chày và xương mác). So với đường khớp, các xương này có khoảng cách rộng hơn và có thể có một màng giữa hai xương (màng gian cốt) hoặc dây chằng.

Khớp răng – huyệt răng là khớp sợi giữa chân răng với huyệt răng. Trong ổ khớp này các các dây chằng quanh răng để giữ chặt răng ở trong huyệt.

2. Khớp sụn

Sụn trong hoặc sụn – sợi liên kết các xương với nhau tạo thành khớp sụn. Khớp này gần giống với khớp sợi khi không có ổ khớp. Cử động loại khớp này là hạn chế hoặc không có cử động.

Khớp sụn trong chỉ có ở bộ xương của trẻ, tức là chỉ ở các bộ xương chưa trưởng thành. Khớp này có thể là sụn nối xương sườn thứ nhất với xương ức, cũng có thể là xương ngồi với xương mu… Khi xương ngừng phát triển, sụn được thay thế bằng xương và khớp sụn trở thành một liên kết xương.

Khớp sụn – sợi là một khớp sụn trong nhưng hai đầu phủ sụn lại được kết nốt bằng các mô sợi liên kết. Nếu có một đường giữa chia cơ thể thành 2 nửa trái phải bằng nhau thì tất cả các khớp sụn sợi nằm trên đường này. Đó là khớp giữa thân với cán xương ức, khớp giữa các thân đốt sống.

3. Khớp hoạt dịch

Đây là loại khớp có mặt phổ biến ở các chi. Khớp hoạt dịch có một khoang gọi là ổ khớp ở giữa các xương tiếp khớp. Ổ khớp chứa chất hoạt dịch làm trơn khớp, cho phép các khớp cử động tự do. Tất cả các khớp hoạt dịch là những khớp động. 

Khớp hoạt dịch có các cử động sau:

Gấp và duỗi là là cử động đối nhau. Gấp làm giảm góc giữa các xương tiếp khớp, duỗi thì ngược lại

Giạng là chuyển động của một xương ra xa đường giữa. Khép là chuyển động ngược lại. Đối với bàn tay và bàn chân thì đó là chuyển động ra xa hoặc lại gần ngón giữa.

Quay tròn là chuyển động của đầu chi trong một vòng tròn 

Sấp là cử động xoay gan bàn tay xuống dưới, ngửa là cử động xoay gan bàn tay lên trên.