HIỂU ĐÚNG VỀ HỆ HÔ HẤP | WELLBEING

Bài viết được viết bởi Bác sĩ Hoàng Văn Cường – Quản lý Dự án Sơ cứu nhanh - Giàng sự sống.

Tổ chức Giáo dục Sức khoẻ Wellbeing

Hệ hô hấp bao gồm miệng, mũi, khí quản, phổi và các mạch máu phổi. Hô hấp liên quan đến quá trình thở và trao đổi khí (oxy và carbon dioxide) cả trong phổi và trong các tế bào khắp cơ thể.

1. Cấu trúc của hệ hô hấp.

Chúng ta hít không khí vào để đưa oxy vào phổi và thở ra để đào thải khí  carbon dioxide CO2 – một sản phẩm phụ của hô hấp. Khi chúng ta thở, không khí qua mũi và miệng vào đường hô hấp và phổi. Trong phổi, oxy được đưa từ các túi khí (phế nang) vào các mao mạch phổi. Đồng thời, carbon dioxide được giải phóng từ các mao mạch vào phế nang. Carbon dioxide sau đó bị đào thải khi chúng ta thở ra. 

Trung bình, phổi của một người đàn ông có thể chứa khoảng 6 lít không khí; phổi của một người phụ nữ có thể chứa khoảng 4 lít không khí.

• Cấu trúc của hệ hô hấp

Phổi là thành phần trung tâm của hệ hô hấp. Cùng hệ tuần hoàn, chúng thực hiện chức năng quan trọng là trao đổi khí để phân phối oxy đi khắp cơ thể và loại bỏ carbon dioxide.

• Trao đổi khí trong các túi khí

Một mạng lưới các mạch máu nhỏ (mao mạch) bao quanh mỗi túi khí (phế nang). Thành của phế nang và mao mạch đều mỏng, cho phép oxy khuếch tán vào máu và carbon dioxide rời khỏi máu.

2. Quá trình thở diễn ra như nào?

Quá trình hô hấp bao gồm các hành động hít vào và thở ra, tiếp theo là tạm dừng. Chênh lệch áp suất giữa phổi và không khí bên ngoài cơ thể quyết định việc không khí được hít vào vào hay được đưa ra ngoài. Khi áp suất không khí trong phổi thấp hơn bên ngoài, không khí được hít vào; khi áp suất cao hơn, không khí bị đẩy ra ngoài. Áp lực trong phổi thay đổi nhờ sự chuyển động của hai bộ cơ chính liên quan đến quá trình thở: các cơ gian sườn và cơ hoành.

• Hít vào

Các cơ gian sườn (phần cơ ở giữa các xương sườn) và cơ hoành co lại, khiến các xương sườn được nâng lên trên và hướng ra ngoài, khoang ngực mở rộng và phổi nở rộng để lấp đầy không gian khoang ngực. Kết quả là áp lực bên trong phổi giảm và không khí được đưa vào phổi.

• Thở ra

Các cơ gian sườn giãn ra lồng ngực trở về vị trí ở trạng thái nghỉ, còn cơ hoành giãn ra và trở lại dạng hình vòm ban đầu. Kết quả là khoang ngực trở nên nhỏ hơn và áp lực bên trong phổi tăng lên. Không khí bị đẩy ra khỏi phổi.

Quá trình thở được điều hòa bởi một nhóm tế bào thần kinh trong não gọi là trung tâm hô hấp. Trung tâm này phản ứng với những thay đổi về nồng độ carbon dioxide trong máu. Khi nồng độ carbon dioxide trong cơ thể tăng lên, trung tâm hô hấp phản ứng bằng cách kích thích các cơ gian sườn và cơ hoành co lại, khi đó sự thở bắt đầu. Nhịp thở của chúng ta có thể bị thay đổi có ý thức trong điều kiện bình thường hoặc để phản ứng với nồng độ carbon dioxide bất thường, lượng oxy thấp, tình trạng căng thẳng, luyện tập, chấn thương hoặc bệnh tật.

Để nắm rõ hơn các kỹ năng sơ cứu trong các tình huống khẩn cấp, bệnh thường gặp, quý độc giả có thể tham khảo thêm thông tin tại các Khoá học từ Wellbeing: Tại Đây

Xem thêm:

- Tắc nghẽn đường thở.

- Sơ cứu hóc dị vật ở người lớn và trẻ trên 1 tuổi.