BẠN BIẾT GÌ VỀ CƠ XƯƠNG KHỚP? | WELLBEING

Trịnh Hương Ly – Chuyên gia tập huấn Sơ cấp cứu

Tổ chức Giáo dục Sức khỏe Wellbeing

Cơ xương khớp là một phần quan trọng của cơ thể. Trong các trường hợp nguy hiểm, nếu sơ cứu không đúng cách và gây ra chấn thương, ví như chấn thương đốt sống cổ có thể khiến nạn nhân liệt vĩnh viễn. Bất cứ ai cũng cần biết những kiến thức cơ bản về cơ xương khớp để bảo vệ mình cũng như có thể sơ cứu đúng cách cho người khác trong trường hợp cần thiết.

Khung xương

Bộ xương là khung nâng đỡ cơ thể, tạo điểm tựa cho cấu tạo nên cơ thể. Khớp nối các xương với nhau. Cơ gắn chặt với xương. Sự phối hợp của cơ, xương và khớp giúp chúng ta di chuyển. Hầu hết sự di chuyển của chúng ta có ý thức và được điều hoà bởi não. Não gửi các xung động thần kinh qua các dây thần kinh đến mọi sợi cơ và các khớp, từ đó điều hoà hoạt động của những cơ quan này.

Bộ xương đóng vai trò là một khung xương để xây dựng nên cơ thể con người. Khung xương hỗ trợ cơ, mạch máu và các dây thần kinh của cơ thể. Khung xương đồng thời bảo vệ những bộ phận quan trọng như não và tim. Tại rất nhiều điểm của khung xương, xương được gắn với nhau bởi các khớp, đồng thời được hỗ trợ thêm bởi các dây chằng. Cơ gắn với xương thông qua gân, giúp vận động các khớp.

Khung xương gồm 206 xương, tạo nên một khung bảo vệ cơ thể. Hộp sọ, cột sống và lồng ngực bảo vệ những cấu trúc quan trọng của cơ thể; khung chậu hỗ trợ các cơ quan ở trong ổ bụng; xương và khớp của tay và chân hoạt động giúp cơ thể di chuyển.

Hộp sọ

Hộp sọ bảo vệ não và phần trên cùng của tuỷ sống. Hộp sọ đồng thời bảo vệ mắt và các cấu trúc khác của khuôn mặt. Hộp sọ được cấu tạo bởi rất nhiều xương, các xương này được kết nối với nhau bằng các khớp. Trong các xương có các khoang giúp làm nhẹ trọng lượng của hộp sọ. Các xương bao phủ quanh não tạo ra một khoang được gọi là khoang sọ. Rất nhiều xương khác tạo nên hốc mắt, mũi, gò má và hàm.

Cột sống

Cột sống có nhiều vai trò quan trọng. Cột sống nâng đỡ đầu, tạo sự linh hoạt cho phần trên cơ thể, kháng trọng lực của cơ thể và bảo vệ tuỷ sống. Cột sống được tạo bởi 33 xương đốt sống. Những xương đốt sống này liên kết với nhau bởi các khớp. Giữa các xương đốt sống liền kề nhau là các đĩa sống. Đĩa sống tạo nên sự linh hoạt và mềm dẻo cho các vận động của cột sống. Đồng thời, đĩa sống đóng vai trò là các đĩa đệm cho các khớp cột sống khi hoạt động. Cơ và dây chằng gắn với xương đốt sống, tạo sự vững chắc cho cột sống và điều khiển cử động của lưng.

Cấu tạo của xương

Mỗi xương được bao phủ bởi một màng xương (màng ngoài xương). Màng ngoài xương có chứa thần kinh và các mạch máu. Dưới màng ngoài xương là một lớp xương chắc, cứng; ở trung tâm là xương xốp. Ở một vài xương, có một khoang nằm ở trung tâm của xương; khoang này chứa một mô mềm, gọi là tuỷ xương.

Cơ

Cơ phân bố khắp cơ thể, cơ có chức năng quan trọng trong việc vận động. Cơ vân kiểm soát di chuyển, vận động và hình dáng tư thế của con người. Cơ được gắn với xương bởi một mô xơ chắc (gân). Cơ thường phân bố theo cặp, và có hoạt động trái ngược nhau. Khi cơ này hoạt động (co cơ), cơ còn lại trong cặp giãn ra (giãn cơ). Cơ trơn giúp điều hoà hoạt động của các cơ quan trong cơ thể con người, ví dụ như tim, và luôn luôn hoạt động, kể cả khi chúng ra ngủ. Cơ trơn được kiểm soát bởi hệ thần kinh tự động.

Khớp

Một khớp là nơi một xương gặp những xương khác. Ở một vài khớp (khớp bất động), các bờ xương dính với nhau. Khớp bất động được tìm thấy ở sọ não và khung chậu. Hầu hết các khớp cử động được, và các đầu xương được nối với nhau bởi các mô xơ được gọi là dây chằng. Dây chằng tạo thành một bao bọc quanh khớp. Bao này được lót bởi một màng hoạt dịch (ở mặt trong khớp), màng hoạt dịch sản xuất dịch để bôi trơn khớp; đầu xương cũng được bảo vệ bởi các sụn đầu xương. Góc độ và kiểu vận động của khớp phụ thuộc vào việc các đầu xương tiếp nối với nhau, độ chắc của dây chằng và sự sắp xếp của các cơ.

• Khớp quay: một xương quay quang 1 trục được tạo bởi 1 xương khác

• Khớp yên: Các đầu xương tiếp xúc vuông góc với nhau trong khớp này

• Khớp bản lề: Khớp này cho phép vận động trong một mặt phẳng

• Khớp ổ chảo: Khớp này cho phép cử động ở mọi hướng

• Khớp mặt phẳng: Các mặt của loại khớp này hầu hết phẳng và trược lên nhau.

• Khớp elip: Ở loại khớp này, cử động có thể diễn ra ở hầu hết các hướng.

Để nắm rõ hơn các kỹ năng sơ cứu trong các tình huống khẩn cấp, bệnh thường gặp, quý độc giả có thể tham khảo thêm thông tin tại các Khoá học từ Wellbeing: Tại Đây