Các khóa học đã đăng ký

Dịch tụy giúp tiêu hóa thức ăn như thế nào| Wellbeing

BS Nguyễn Hoàng Nguyên | Điều phối Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống

Tổ chức Giáo dục sức khỏe Wellbeing

Tụy là một tuyến nội – ngoại tiết của cơ thể. Chức năng nội tiết (sản xuất hormone) được thực hiên bởi các tiểu đảo Langerhans, bài tiết ra insulin và glucagon. Chức năng ngoại tiết được thực hiện bởi nang tụy, bài tiết dịch tụy vào lòng ruột. Dịch tụy chứa các men tiêu hóa đạm (protein), đường (glucid) và mỡ (lipid).

1. Thành phần tiêu hóa thức ăn ở trong dịch tụy là gì?

Dịch tụy có môi trường kiềm vì chứa một lượng lớn ion HCO3= (bicarbonat). Với bản chất là dịch kiềm, dịch tụy sẽ trung hòa acid của dịch vị, làm cho pH ở ruột non sẽ trở nên trung tính (từ 6.0 – 7.0). Môi trường này thích hợp cho sự hoạt động của các enzym tiêu hóa trong ruột non. Các enzym này có tác dụng tiêu hóa protein, glucid và lipid.

Enzym tiêu hóa protein trong dịch tụy gồm có trypsin, chymotrypsin và carbonxylpeptidase. Do tính chất tiêu hóa protein mạnh nên các enzym này được bài tiết trong tụy dưới dạng tiền enzym (dạng không hoạt động) là trypsinogen, chymotrysinogen và procarbonxylpeptidase. Dạng tiền enzym này sẽ không làm tổn thương tụy. Khi đổ vào ruột non, dưới sự tác động của enzym enterokinase, một số phân tử trypsinogen được hoạt hóa để tạo thành trypsin, sau đó enzym này sẽ hoạt hóa tạo thành chymotrypsin và carbonxylpeptidase. Dưới sự tác dụng của các enzym tiêu hóa protein, một phần chất đạm trong thức ăn sẽ được tiêu hóa hoàn toàn thành các acid amin, còn lại tồn tại dưới dạng chuỗi peptid.

Enzym tiêu hóa glucid chủ yếu ở dịch tụy là alpha-amylase. Enzym này có cấu trúc giống như ở amylase trong nước bọt, nhưng tác dụng mạnh hơn nhiều. Amylase trong tụy có thể tiêu hóa cả tinh bột chín và sống, tạo thành các phân tử đường đơn hoặc chuỗi phân tử glucose.

Enzym tiêu hóa lipid quan trong nhất của dịch tụy là lipase. Trước tiên để tiêu hóa mỡ, cần phải làm vỡ mô mỡ thành các hạt có kích thước rất nhỏ để enzym có thể tác dụng. Quá trình này được gọi là sự nhũ tương hóa. Quá trình nhũ tương hóa phụ thuộc nhiều vào muối mật. Các enzym tiêu hóa sẽ tấn công các hạt mỡ nhỏ này và tiêu hóa chúng ngay từ bề mặt của phân tử mỡ. Lipase sẽ phân giải mỡ thành các acid béo, monoglyceride…

2. Làm thế nào để tụy tự bảo vệ khỏi các enzym tiêu hóa?

Như đã nói ở trên, các enzym tiêu hóa của tụy như trypsin và các enzym khác có thể tiêu hóa chính bản thân tụy, do đó chúng được bài tiết dưới dạng tiền hoạt động và chỉ được hoạt hóa khi đổ vào thức ruột non. Khi bài tiết các enzym tiêu hóa protein, tụy cũng đồng thời bài tiết chất ức chế trypsin. Chất này sẽ ức chế trypsin ở ngay trong các tế bào bài tiết, trong nang và các ống của tụy. Do trypsin tham gia vào quá trình hoạt hóa các enzym tiêu protein khác nên chất ức chế trypsin cũng ngăn cản sự hoạt hóa của các enzym này.

Trong trường hợp tụy bị tổn thương hoặc tắc nghẽn, lượng lớn dung dịch tụy sẽ tập trung ở vùng tụy bị tổn thương. Từ đó dẫn đến tác dụng ức chế trypsin bị lấn át, các enzym tiêu hóa khác được hoạt hóa. Sự hoạt hóa này sẽ khiến cho toàn bộ tuyến tụy bị tiêu hóa trong vài giờ. Đây chính là bệnh viêm tụy cấp, nó có thể dẫn để tử vong do shock hoặc dẫn đến suy tụy sau này.

Trên đây là những kiến thức về dịch tụy. Hy vọng bài viết đã cung cấp thông tin hữu ích dành cho quý độc giả. Xem thêm các thông tin về hệ tiêu hóa cũng như hướng dẫn sơ cấp cứu trên trang chủ của Tổ chức giáo dục sức khỏe Wellbeing hoặc của Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống.

Xem thêm

Thức ăn được tiêu hóa ở dạ dày như thế nào?

Tiêu hóa thức ăn ở miệng – hoạt động thú vị của cơ thể (phần 2)

Tiêu hóa thức ăn ở miệng – hoạt động thú vị của cơ thể (phần 1)


Cũ hơn Mới hơn


X
Hỏi-đáp
Đăng ký ngay