Dịch
CHẤN THƯƠNG ĐẦU: TƯỞNG NHẸ MÀ LẠI KHÔNG! | WELLBEING
Trịnh Hương Ly – Chuyên gia tập huấn Sơ cấp cứu
Tổ chức Giáo dục Sức khỏe Wellbeing
Chấn thương đầu rất phổ biến. Chấn thương đầu rất nguy hiểm bởi vì loại chấn thương này có thể ảnh hưởng đến não. Ngoài ra, có thể có tổn thương ở tuỷ sống nếu chấn thương ở cổ, tổn thương da đầu và/hoặc vỡ hộp sọ.
Chấn thương đầu là gì?
Chấn thương đầu là bất kỳ loại chấn thương nào đối với não, hộp sọ hoặc da đầu. Điều này có thể bao gồm từ một vết sưng nhẹ hoặc bầm tím đến chấn thương sọ não. Chấn thương đầu phổ biến bao gồm chấn động, gãy xương sọ và vết thương da đầu. Hậu quả và phương pháp điều trị rất khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra chấn thương đầu và mức độ nghiêm trọng của nó.
Chấn thương đầu có thể là chấn thương kín hoặc hở. Chấn thương kín là bất kỳ chấn thương nào không phá vỡ hộp sọ của bạn. Một chấn thương đầu hở (xuyên thấu) là khi có cái gì đó phá vỡ da đầu và hộp sọ của bạn và đi vào não.
Nếu bệnh nhân có những chấn thương nhỏ như bầm tím hoặc rách da đầu, bệnh phân có thể không có biểu hiện gì bất thường trên lâm sàng. Nếu bệnh nhân có những chấn thương bất ngờ hoặc nghiêm trọng, bệnh nhân có thể tạm thời hoặc vĩnh viễn mấy ý thức.
Phân loại
Nói chung, chấn thương đầu có thể được chia thành hai loại dựa trên nguyên nhân gây ra chúng. Chúng có thể là chấn thương đầu do tác động ngoại lực hoặc chấn thương đầu do rung lắc.
Chấn thương đầu do rung lắc là phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng chúng có thể xảy ra bất cứ khi nào bạn gặp phải rung lắc dữ dội.
Chấn thương đầu do tác động ngoại lực thường liên quan đến:
- Tai nạn xe cơ giới
- Ngã
- Tấn công vật lý
- Tai nạn liên quan đến thể thao
Trong hầu hết các trường hợp, hộp sọ của bạn sẽ bảo vệ bộ não của bạn khỏi tác hại nghiêm trọng.
Não nằm bên trong hộp sọ, được nâng đỡ bởi dịch não thuỷ và có thể dao động trong hộp sọ. Nhờ đó, có một loại tổn thương tạm thời, không phá huỷ bất kì cấu trúc của não được gọi là chấn động não. Chấn động não gây ra mất ý thức tạm thời. Bệnh nhân có thể nhầm lẫn, nhưng chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn và hồi phục hoàn toàn.
Tuy nhiên, chấn thương đủ nghiêm trọng để gây chấn thương đầu cũng có thể liên quan đến chấn thương cột sống. Nếu bệnh nhân có một chấn thương đầu nghiêm trọng, chấn thương này có thể gây ra chảy máu hoặc sưng nề phía trong hộp sọ. Việc này làm tăng áp lực nội sọ và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Áp lực nội sọ tăng lên nhanh chóng sau chấn thương hoặc có thể phát triển trong vài giờ thậm chí là nhiều ngày sau đó. Một chấn thương đầu nặng có thể gặp trong tai nạn giao thông hoặc ngã cao.
Nếu gặp nạn nhân bị chấn thương đầu thì làm gì?
1. Để bệnh nhân ngồi xuống, đưa cho bệnh nhân một khăn lạnh để dữ lên vị trí chấn thương. Tiến hành đánh giá mức độ phản ứng của bệnh nhân qua thang điểm AVPU. Xử lí các vết thương rách da đầu nếu có.
Cách đánh giá AVPU:
Đánh giá mức độ phản ứng của bệnh nhân bằng việc sử dụng thang điểm AVPU. Đánh giá thang điểm AVPU thường xuyên, kiểm soát mọi sự thay đổi mỗi lần đánh giá để nhận biết tình trạng của bệnh nhân có thể cải thiện hoặc tồi tệ hơn.
A – Bệnh nhân có tỉnh táo? Bệnh nhân mở mắt và có phản ứng lại câu hỏi?
V – Bệnh nhân có phản ứng lại giọng nói? Bệnh nhân có thể trả lời những câu hỏi đơn giản hoặc tuần theo những yêu cầu?
P – Bệnh nhân có phản ứng lại cơn đau? Bện nhân có di chuyển hay mở mắt nếu ta nhéo vào tai của bệnh nhân?
U – Bệnh nhân không phải ứng với bất kỳ kích thích nào?
3. Khi bệnh nhân hồi phục, nhờ những người tin cậy chăm sóc bệnh nhân.
4. Nếu bệnh nhân có chấn thương đầu do thể dục thể thao, không được để bệnh nhân tiếp tục tham gia cho đến khi bệnh nhân được đánh giá hoàn toàn bởi nhân viên y tế.
5. Khuyên bệnh nhân nên đi khám nếu có các dấu hiệu, triệu chứng của vết thương đầu nghiêm trọng hoặc rơi vào bất kỳ trường hợp nào dưới đây:
Bệnh nhân trên 65 tuổi.
Bệnh nhân có tiền sử phẫu thuật não.
Bệnh nhân đang điều trị thuốc chống đông.
Không có người tin cậy để chăm sóc bệnh nhân.
Nếu chấn thương đầu nghiêm trọng xảy ra
Giữ nạn nhân ổn định: Cho đến khi có sự trợ giúp của nhân viên y tế, hãy giữ người bị thương nằm xuống và yên lặng, đầu và vai hơi nâng lên. Đừng di chuyển người trừ khi cần thiết và tránh di chuyển cổ của nạn nhân. Nếu người đó đang đội mũ bảo hiểm, đừng tháo nó ra.
Cầm máu: Tác dụng lực lên vết thương bằng gạc vô trùng hoặc một miếng vải sạch. Nhưng đừng áp lực trực tiếp lên vết thương nếu bạn nghi ngờ nạn nhân bị tổn thương xương sọ.
Theo dõi những thay đổi trong nhịp thở và sự tỉnh táo: Nếu người bệnh không có dấu hiệu lưu thông - không thở, ho hoặc cử động - bắt đầu thực hiện CPR.
Hầu hết chấn thương đầu liên quan đến chấn thương nhẹ và không cần phải điều trị chuyên khoa hoặc nhập viện. Tuy nhiên, ngay cả những chấn thương nhỏ cũng có thể gây ra các triệu chứng mãn tính kéo dài, chẳng hạn như đau đầu hoặc khó tập trung. Bạn có thể cần dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi đầy đủ để đảm bảo phục hồi hoàn toàn.
Nếu như nạn nhân có các dấu hiệu ảnh hưởng về mặt ý thức, chẳng hạn như buồn nôn, không ổn định, đau đầu hoặc khó tập trung, nên được đánh giá bởi một chuyên gia y tế.
Gọi 115 nếu có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào sau đây rõ ràng, vì chúng có thể là biểu hiện của chấn thương đầu nghiêm trọng hơn.
CẢNH BÁO
Tìm kiếm các hỗ trợ y tế nếu bạn có các dấu hiệu của một chấn thương đầu nặng như:
Đột nhiên tăng cảm giác buồn ngủ.
Đau đầu liên tục.
Nhầm lẫn, chóng mặt, mất thăng bằng và/hoặc rối loạn trí nhớ.
Khó nói.
Khó đi lại.
Nôn không kìm được sau chấn thương.
Mắt bị nhìn đôi.
Co giật.
Để nắm rõ hơn các kỹ năng sơ cứu trong các tình huống khẩn cấp, bệnh thường gặp, quý độc giả có thể tham khảo thêm thông tin tại các Khoá học từ Wellbeing: Tại Đây
