Đánh giá chuyên sâu nạn nhân – Kiểm tra từ đầu tới chân (phần cuối) | Wellbeing

BS Nguyễn Hoàng Nguyên | Điều phối Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống

Tổ chức Giáo dục sức khỏe Wellbeing

Kiểm tra từ đầu tới chân là một trình tự dễ nhớ mà chúng ta cần thực hiện để đánh giá chuyên sâu nạn nhân. Sau khi đã xử trí các vết thương nghiêm trọng, sử dụng trình tự này để phát hiện các tổn thương có thể bỏ lỡ. 

Trước khi kiểm tra từ đầu tới chân nạn nhân – chúng ta cần đánh giá các dấu hiệu sống của nạn nhân bao gồm đánh giá hơi thở, kiểm tra nhịp thở (nhanh hay chậm), độ sâu (nông hay sâu) và tính chất thở (dễ hay khó, thở ra tiếng hay thở êm). Kiểm tra mạch, đánh giá nhịp mạch (nhanh hay chậm), nhịp điệu (đều và không đều) và độ nảy (mạnh hoặc yếu).

Bắt đầu kiểm tra từ đầu nạn nhân. Lần tay của bạn lên da đầu để phát hiện chảy máu, sưng, đau hoặc lõm xương-một dấu hiệu của rạn xương. Hãy cẩn thận không dịch chuyển nạn nhân nếu bạn nghi ngờ rằng họ bị chấn thương cổ.

Nói to rõ với nạn nhân vào cả hai tai để xem họ có phản ứng hay không. Tìm xem có máu, dịch trong hoặc máu lẫn nước chảy ra từ hai tai hay không? Dấu hiệu này báo hiệu một chấn thương đầu nghiêm trọng.

Kiểm tra cả hai mắt. Lưu ý xem chúng có đang mở hay không. Kiểm tra kích thước của đồng tử (phần màu đen). Nếu đồng tử hai bên không đều, có thể có chấn thương đầu. Tìm kiếm bất kỳ dị vật, máu hoặc vết bầm tím ở lòng trắng mắt.

Kiểm tra mũi để tìm chất dịch hoặc máu tương tự như với tai. Bất kỳ chất bài xuất nào nêu trên đều có thể báo hiệu chấn thương đầu nghiêm trọng.

Nhìn vào miệng để tìm bất cứ thứ gì có thể cản trở đường hô hấp. Nếu nạn nhân có răng giả còn nguyên vẹn và vừa khít, để nguyên như vậy. Tìm các vết thương ở miệng hoặc bỏng và kiểm tra sự bất thường của hàm răng.

Quan sát da. Lưu ý màu sắc và nhiệt độ: có màu nhợt, đỏ bừng hoặc xám xanh (tím tái) không ? Nóng hay lạnh, khô hay ẩm? Da nhợt nhạt, lạnh, nhớp mồ hôi (dính) gợi ý sốc; một khuôn mặt đỏ bừng, nóng báo hiệu sốt hoặc say nắng. Màu xám xanh cho thấy thiếu oxy; tìm tình trạng này ở môi, tai và mặt.

Nới lỏng quần áo quanh cổ tìm các hấu hiệu cảnh báo như một lỗ vùng khí quản. Nhẹ nhàng lần các ngón tay của bạn dọc theo cột sống từ đáy hộp sọ xuống càng sâu càng tốt mà không di chuyển nạn nhân; kiểm tra sự bất thường, sưng, đau hoặc biến dạng.

Quan sát lồng ngực. Yêu cầu nạn nhân hít thở sâu, và để ý lồng ngực có giãn nở ngang bằng, dễ dàng và cân đối cả hai bên không. Sờ lồng ngực để kiểm tra sự biến dạng, không đều hoặc có điểm đau. Hỏi xem nạn nhân có cảm thấy cảm giác thấy bất thường khi hít thở không. Để ý xem việc thở có gây đau không. Tìm kiếm bất kì tổn thương bên ngoài như chảy máu hay vết đâm.

Sờ dọc cột sống cổ xuống hai vai, hai cánh tay, khuỷu tay, bàn tay và các ngón tay hai bên xem có sưng, đau hay biến dạng không. Kiểm tra cử động của khuỷu tay, cổ tay và các ngón tay bằng cách yêu cầu nạn nhân gấp và duỗi từng khớp.

Kiểm tra nạn nhân có cảm giác bất thường gì ở cánh tay hay các ngón tay không. Nếu các đầu ngón tay trở nên nhợt nhạt hay hoặc xanh xám, có thể có vấn đề với tuần hoàn máu. Kiểm tra xem có các vết kim tiêm ở cằng tay, hay vòng tay thông tin tiền sử y khoa không.

Nếu thấy nạn nhân có bất kỳ sự suy giảm nào trong cử động hoặc mất cảm giác ở các chi, không được di chuyển nạn nhân để kiểm tra cột sống, vì những dấu hiệu này gợi ý có chấn thương cột sống . Thay vào đó, nhẹ nhàng đưa bàn tay của bạn xuống dưới hõm lưng và kiểm tra xem vùng này có sưng đau không.

Nhẹ nhàng sờ bụng của nạn nhân nhằm phát hiện chảy máu, và xác định xem cơ thành bụng có co cứng hay đau không, có thể là dấu hiệu của chảy máu trong. So sánh một bên của bụng với bên còn lại.

Sờ cả hai bên hông, và kiểm tra xương chậu xem có bị gãy không. Kiểm tra quần áo xem có bằng chứng của đại tiểu tiện không tự chủ không, gợi ý tổn thương cột sống hoặc bàng quang; hoặc chảy máu từ các lỗ tự nhiên, gợi ý gãy xương chậu.

Kiểm tra hai chân. Nhìn và sờ xem có chảy máu, sưng nề, biến dạng hay điểm đau không. Yêu cầu nạn nhân lần lượt giơ chân lên, và cử động cổ chân và đầu gối từng bên.

Kiểm tra cử động và cảm giác của các ngón chân. Kiểm tra xem nạn nhân có cảm giác gì bất thường ở bàn chân hay ngón chân không. So sánh cả hai bên. Quan sát màu da: màu da xanh xám có thể là chỉ điểm của bệnh của hệ tuần hoàn hoặc một tổn thương do lạnh.

Để nắm rõ hơn các kỹ năng sơ cứu trong các tình huống khẩn cấp, bệnh thường gặp, quý độc giả có thể tham khảo thêm thông tin tại các Khoá học từ Wellbeing: Tại Đây