Cháy nắng - Những nguy cơ tiềm ẩn| Wellbeing

Nguyễn Thị Hiên| Điều phối Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống

Tổ chức Giáo dục sức khỏe Wellbeing

Cháy nắng là tình trạng xảy ra khi da chúng ta tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc đèn cực tím. Cháy nắng có thể xay ra ngay cả vào một ngày mùa hè nhiều mây hoặc khi có tuyết. Một số thuốc có thể khiến bạn nhạy cảm với ánh nắng mặt trời. Còn tiếp xúc với phóng xạ lại hiếm khi gây ra cháy nắng.

1. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng cháy nắng

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hiện tượng cháy nắng là do tiếp xúc với ánh sáng cực tím quá nhiều (UV). Bức xạ tia cực tím - bước sóng ánh sáng mặt trời quá ngắn mà mắt người không xem được. Ánh sáng UV được chia thành ba dải bước sóng - tia cực tím A (UVA), tia cực tím B (UVB) và tia cực tím C (UVC). Chỉ có các tia UVA và UVB đến được trái đất. Đèn thuộc da và giường thuộc da cũng sản xuất ánh sáng tia cực tím và có thể gây cháy nắng.

Khi tiếp xúc với tia UV, da tăng tốc độ sản xuất melanin. Melanin là sắc tố màu đen trong các lớp biểu bì cho làn da màu sắc bình thường. Các hắc tố phụ - sản xuất để bảo vệ các lớp sâu của da - tạo ra các màu tối hơn chống nắng bằng cách chặn các tia UV để tránh bị cháy nắng và tổn thương da. Tuy nhiên, bảo vệ chỉ đến một mức độ. Số lượng melanin một người sản xuất được xác định về mặt di truyền, và nhiều người chỉ đơn giản là không thể sản xuất melanin, đủ để bảo vệ da tốt. Cuối cùng, tia UV làm cho da bỏng, mang lại nỗi đau, tấy đỏ và sưng.

2. Cháy nắng biểu hiện như thế nào?

Các dấu hiệu của cháy nắng có thể xuất hiện và biến sau vài giờ, các triệu chứng biểu hiện rõ bao gồm:

• Da hồng hay đỏ.

• Cảm thấy da ấm hoặc nóng khi chạm vào.

• Đau hoặc rát.

• Sưng.

• Đầy mụn nước nhỏ, có thể vỡ.

• Nhức đầu, sốt và mệt mỏi nếu bị cháy nắng bao gồm một khu vực lớn.

3. Cách xử trí nạn nhân bị cháy nắng 

Hãy tìm cách đưa nạn nhân tránh ánh nắng mặt trời càng sớm càng tốt và cố gắng hạn chế cảm giác đau và khó chịu cho nạn nhân.

Bước 1: Che da của nạn nhân bằng quần áp mỏng hoặc khăn tắm mỏng. Giúp nạn nhân di chuyển tới nơi tránh ánh nắng mặt trời hoặc vào trong nhà nếu có thể.

Bước 2: Khuyến khích nạn nhân liên tục uống nước lạnh. Làm mát vùng da bị ảnh hưởng bằng cách chấm nước lạnh bằng khăn ướt cho nạn nhân. Nếu vùng ảnh hưởng có diện tích lớn, thì để nạn nhân ngâm mình vào bồn tắm lạnh trong khoảng 10 phút.

Bước 3: Nếu vết bỏng nhẹ, bôi kem calamine hoặc kem dưỡng da sau khi đi nắng sẽ giúp làm dịu đi. Khuyên nạn nhân ở trong nhà trong nhà hoặc bóng râm. Nếu bị cháy  nắng nghiêm trọng, ví dụ bị phồng rộp hoặc có các tổn thương khác, hãy tìm tư vấn y tế cho nạn nhân ngay lập tức

4. Các biến chứng của cháy nắng 

Cường độ ánh nắng mặt trời mà kết quả là bị cháy nắng làm tăng nguy cơ biến chứng nhất định và các bệnh về da liên quan. Chúng bao gồm :

Nhiễm trùng: Mụn nước vỡ làm cho dễ bị nhiễm vi khuẩn. Khám bác sĩ nếu nhận thấy dấu hiệu hoặc triệu chứng của nhiễm trùng, trong đó bao gồm đau, đỏ, sưng hoặc chảy dịch.

Lão hóa da:

• Da mỏng hơn, nhìn da mờ hơn.

• Nếp nhăn sâu hơn.

• Da khô, thô ráp.

• Đỏ tĩnh mạch trên mũi, má và tai.

• Tàn nhang, chủ yếu trên mặt và vai.

• Tổn thương lớn màu nâu (macules) trên khuôn mặt, mu bàn tay, cánh tay, ngực và lưng trên.

• Tổn thương lớn màu trắng trên cẳng chân và cánh tay.

Dày sừng quang hóa:Còn được gọi là dày sừng năng lượng mặt trời, dày sừng quang hóa xuất hiện như vùng có vảy ở các vùng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Khác nhau về màu sắc từ trắng, hồng hoặc màu da nâu đến màu đen. Chúng thường được tìm thấy trên các mặt tai, cánh tay dưới và mu của bàn tay của người da trắng, da đã bị hư hỏng bởi ánh nắng mặt trời. Dày sừng quang hóa được coi là tiền ung thư, nhiều người phát triển thành ung thư da. 

Ung thư da:Ánh nắng mặt trời đủ mạnh để gây ra cháy nắng cũng có thể thiệt hại DNA của tế bào da. Thiệt hại này đôi khi dẫn đến ung thư da. Ung thư da phát triển chủ yếu nhất ở vùng da tiếp xúc ánh sáng mặt trời, bao gồm cả da đầu, mặt, môi, tai, cổ, ngực, cánh tay và bàn tay, và trên chân ở phụ nữ.

Một số loại ung thư da xuất hiện như là một sự tăng trưởng nhỏ hoặc là một điểm đau chảy máu, tự cải thiện và sau đó trở lại. Trong trường hợp khối u ác tính, một nốt ruồi hiện tại có thể thay đổi hoặc mới đáng ngờ, tìm kiếm nốt ruồi phát triển. Các loại u ác tính phát triển trong khu vực tiếp xúc ánh nắng mặt trời lâu dài và bắt đầu như là những điểm mầu phẳng và mở rộng, được gọi là maligna lentigo.

Thiệt hại mắt:Mắt là vùng nhạy cảm, ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời có thể gây tổn thương đến mắt

5. Dự phòng cháy nắng 

- Nếu làm việc trong môi trường nắng gay gắt, bạn nên có đồ bảo hộ bao gồm: Tất tay, quần áo dày, kính mắt, giày,...

- Vào những ngày nắng nóng,  khi đi ra ngoài trời, bạn phải bôi kem chống nắng chỉ số cao và nên bôi lại sau 2 h

- Nên đeo kính râm khi ra ngoài 

- Tránh ánh nắng mặt trời từ 10 giờ sáng tới 4 giờ chiều, bởi thời gian này ánh nắng mặt trời chứa nhiều tia UV nhất.

Để nắm rõ hơn các kỹ năng sơ cứu trong các tình huống khẩn cấp, bệnh thường gặp, quý độc giả có thể tham khảo thêm thông tin tại các Khoá học từ Wellbeing: Tại Đây

Xem thêm :

Say nắng- Những nguy cơ không ngờ 

Say nóng- Những nguy cơ không ngờ 

Say nắng, Say nóng - Chớ nên nhầm lẫn