Dịch
Chấn thương do tai nạn ô tô – Có mấy loại| Wellbeing
Nguyễn Thị Hiên| Điều phối Dự án Sơ cứu nhanh – Giành sự sống
Tổ chức Giáo dục sức khỏe Wellbeing
Tai nạn ô tô cũng là một trong những tai nạn phổ biến tại Việt Nam. Tùy vào mức độ tai nạn, hình thức tai nạn mà nạn nhân có thể bị các chấn thương khác nhau. Việc nhận thức được các loại chấn thương do tai nạn ô tô gây ra, không những giúp nạn nhân giảm thiểu được những rủi ro mà nó còn giúp chúng ta biết thêm các cách để hạn chế các chấn thương do tai nạn ô tô gây ra.
Trong tai nạn xe ô tô, sẽ có 3 loại va chạm xảy ra ngay tức thì:
Va chạm đầu tiên là xe ô tô với vật cứng, vật cản phía trước như cây cối, giải phân cách, xe khác, nhà cửa …
Va chạm thứ hai là cơ thể với các bộ phận phía trước của xe như kính chắn gió, bộ bảng điều khiển, tay lái.
Va chạm thứ ba là các tạng trong cơ thể bị va đập khi đang chuyển động cùng với tốc độ di chuyển của xe khi tai nạn xảy ra (não, gan, tim, ruột bị va chạm với các dây trằng và cấu trúc như vỏ sọ não, xương ức, xương sườn, khung chậu).
Do vậy cần xem xét hoàn cảnh xảy ra tai nạn, cách thức xảy ra tai nạn, địa điểm xảy ra tai nạn và có thể phán đoán các thương tổn đối với người lái, cũng như hành khách trên xe.
1.Trường hợp kính chắn gió bị vỡ
Người lái xe hoặc hành khác phía trên không được cố định nên đầu là nơi va đập với kính chắn gió trước hết. Nạn nhân có thể bị:
Chấn thương sọ não,
Tổn thương phần mềm, vỡ xương sọ, các tổn thương tại nơi va đập và tổn thương não bên đối diện.
Kèm theo trán, mặt và cổ có thể tổn thương từ mức độ xây sát, đến vỡ sọ, chấn thương sọ não kín …
Cột sống cổ do quá gấp hoặc quá ngửa dẫn tới tổn thương từ mức độ đứt dây chằng, đến vỡ xẹp di lệch các đốt sống …
2.Trường hợp tay lái bị hỏng
Thường do cơ thể va đập mạnh vào tay lái khi tai nạn xảy ra. Cần ghi nhớ các vị trí bầm tím do va chạm, chỗ va chạm đầu tiên được coi là nơi các cấu trúc và tạng bị tổn thương nặng nhất bị xé rách do lực tác dụng trực tiếp hay bị ép gây ra bởi cơ chế này.
Trong trường hợp này, có thể nạn nhân bị các thương tổn :
Thương tổn phần mềm ở cổ : xây sát, chảy máu, đứt phần mềm
Tổn thương thanh quản và khí quản : đứt, vỡ, đụng dập Gãy xương ức, xương sườn
Đụng dập tim Chèn ép tim (do máu tụ ngoài màng tim )
Tràn máu màng phổi Tràn khí màng phổi
Mảng sườn di động khi có gãy xương sườn hàng loạt
Tổn thương nội tạng trong ổ bụng (vỡ lách, gan, ruột)
3.Trường hợp bảng điều khiển bị vỡ
Người điều khiển và hành khách phía trên không được cố định tốt nên cơ thể va vào bảng điều khiển. Thương tổn có thể xảy ra bao gồm:
Chấn thương khớp gối, cẳng chân 10
Chấn thương xương đùi, khớp háng, xương chậu (nếu lực tác động gần với khớp gối)
Chấn thương đầu, mặt, đoạn cột sống cổ.
4.Trường hợp va chạm từ bên hông - hoặc từ phần chếch
Bị xe khác đâm từ các phía lại. Va chạm này có thể gây nên thương tổn bên cho người lái hoặc hành khách. Phần thân xe bị tác động: Tai nạn dạng này làm cánh cửa, phần tì tay, cửa sổ hoặc các phần khác của xe ép vào lái xe và hành khách. Thương tổn nhiều khi rất nặng có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng, do cần xem xét và đánh giá khi đến hiện trường để trước hết ổn định nạn nhân và chờ cứu viện y tế. Bộ phận bị thương tổn:
Chấn thương sọ não.
Chấn thương cột sống (phối hợp giữa ngửa và xoay cột sống khi lực tác động từ phía bên dẫn tới hay bị tổn thương nặng cột sống; thương tổn gãy cột sông thường gặp trong tai nạn này hơn là va chạm đầu đuôi xe với nhau)
Chấn thương ngực và bụng có thể tổn thương trong va chạm xe ngang giống như hai xe đấu đầu nhau.
Cánh tay, vai, xương đòn thường tổn thương trong va chạm vào thành bên của xe.
Xương chậu, khớp háng, xương đùi cũng tổn thương trong loại va chạm này.
5.Trường hợp va chạm đầu - đuôi xe
Thông thường hay gặp trong tình huống một xe cố định và bị xe khác đâm vào phía sau ( xe đang đỗ bị xe di chuyển va phải) Thương tổn như xoắn vặn và chỗ ngồi bị bắn ra phía trước, nếu đầu đang để quá thấp thì cột sống cổ bị ngửa tối đa qua chỗ kê đầu trên ghế. Do vậy dây chằng thường bị kéo căng, cột sống bị giãn căng và tổn thương nặng ở cột sống.
Xe có thể bị va đập cả trước và sau nên người cấp cứu có nhiệm vụ đánh giá cả hai loại cơ chế tổn thương này khi đến hiện trường.
6.Trường hợp xe đổ và lộn vòng
Trong trường hợp này người lái bị lộn vòng, có thể bị văng ra và bị tổn thương từ nhiều hướng. Rất khó khăn khi định hướng thương tổn, tuy nhiên có thể xem xét đánh giá các thương tổn nguyên phát (ngay sau tai nạn ) và thứ phát (xảy ra hậu quả của tổn thương trước đó hoặc xuất hiện từ từ sau này
Trường hợp này cũng nên xem xét xung quanh vì nhiều khả năng hành khách khác cũng bị văng ra khỏi xe.
Nếu nạn bị văng khỏi xe : Nguy cơ tử vong tăng lên 25 lần. Các va đập thứ phát sau khi nạn nhân bị văng khỏi xe mạnh hơn rất nhiều so với va đập lần đầu. Khoảng cách từ chỗ nạn nhân tới chỗ xe cho biết tốc độ của xe trước khi tai nạn xảy ra và cho biết mức độ năng lượng nạn nhân bị chịu. Theo các chuyên gia đã tính toán, trung bình có 1/ 13 nạn nhân bị văng khỏi xe có chấn thương cột sống. Do vậy cần lưu ý đến chấn thương cột sống cổ các nạn nhân bị văng khỏi xe.
Trên đây là các nội dung liên quan đến các loại hình chấn thương do tai nạn ô tô gây ra, hi vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những kiến thức bổ ích và có thể vận dụng được vào việc nhận diện tình huống thực tế.
Để nắm rõ hơn các kỹ năng sơ cứu trong các tình huống khẩn cấp, bệnh thường gặp, quý độc giả có thể tham khảo thêm thông tin tại các Khoá học từ Wellbeing: Tại Đây
Xem thêm:
Bạn biết bao nhiêu loại chấn thương do tai nạn xe máy gây ra?
Sơ cấp cứu ban đầu: các bước tiếp cận một nạn nhân
